Tandziekten bij katten - oorzaken en behandelingsmogelijkheden

Als werktuig om prooi te vangen en te doden, als communicatiemiddel of om op te kauwen - de tanden spelen een zeer belangrijke rol in het leven van de kat. Bovendien is een stralende kattenglimlach met gezonde tanden niet alleen visueel mooi om naar te kijken, maar het is ook een belangrijke indicator van de algemene gezondheid van een kat. Helaas wordt dit onderwerp vaak verwaarloosd omdat veel katteneigenaren niet weten dat hun poezen ook kunnen lijden aan tandziekten. Van tandsteen en tandvleesontstekingen tot ernstige infecties en tandverlies, tandziekten bij katten komen helaas vaak voor en kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen als ze niet op tijd worden ontdekt en behandeld.

Volwassen katten hebben gemiddeld 30 tanden, die kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën: snijtanden, hoektanden en kiezen. De tandstructuur bestaat uit een harde buitenlaag, het glazuur dat de tanden beschermt tegen beschadiging, en onderliggende lagen, het tandbeen en de pulpa, die zenuwen en bloedvaten bevatten. Het gebit van een kat is speciaal aangepast aan zijn dieet als carnivoor. Daarbij voeren de verschillende soorten tanden ook verschillende taken uit in het dagelijks leven, zoals het doden van prooi.

Tandziekten komen helaas veel voor bij katten. FORL, kort voor "Feline odontoclastic resorptive lesions", is de meest voorkomende en ook pijnlijkste tandziekte bij katten, waarbij de tanden langzaam vergaan. Elke derde kat (ongeacht ras, maar vooral Siamese en Perzische katten) wordt getroffen - vanaf het vijfde levensjaar zelfs elke tweede kat. Bij FORL lost de tand inclusief wortel van binnen naar buiten op. De ziekte wordt waarschijnlijk veroorzaakt door problemen in het calciummetabolisme en door calciumtekort. Hierbij activeren lichaamseigen cellen zogenaamde odontoclasten, die het tandbeen afbreken om calcium te mobiliseren. Dit leidt tot een auto-immuunreactie waarbij het gehele parodontium en de tanden worden opgelost. Daarnaast wordt FORL bevorderd door ontsteking van het tandvlees en door tandsteen. In het begin is de ziekte niet pijnlijk en met het blote oog niet zichtbaar. Na het oplossen van de tandwortel komen zenuwen bloot te liggen, die door contact met speeksel en kiemflora tot grote pijn bij de kat leiden.

Er zijn drie vormen van FORL: Type 1 ontwikkelt zich meestal samen met tandplak, tandsteen en ontsteking van het tandvlees. Type 2 kan zich aanvankelijk zelfs ontwikkelen zonder uiterlijk zichtbare processen zoals ontsteking. In dit geval wordt de tandwortel omgezet in botweefsel en "versmelt" als het ware met het kaakbot. Type 3 is een mengeling van de eerste twee vormen.

Als een kat FORL heeft, zijn er verscheidene symptomen. Katten met tandpijn kunnen problemen hebben met kauwen of het eten helemaal vermijden. Een verhoogde speekselproductie kan ook duiden op pijn. Het schudden van de kop of het kantelen van de kop zodat slechts één kant wordt belast tijdens het kauwen, zowel tandenknarsen en klappertanden behoren ook tot de symptomen van FORL. Naarmate FORL vordert, kan de kat ook tanden verliezen die afbreken bij de tandhals. FORL type 1 veroorzaakt ook roodheid, ontstekingen en vergroeiingen van het tandvlees.  Als de kat bijzonder veel pijn heeft, kan dit er ook toe leiden dat de kat zich terugtrekt, geïrriteerd raakt of problemen heeft met spelen.

Als er symptomen van FORL optreden, is het noodzakelijk om een dierenarts te raadplegen. Bij voorkeur een dierenarts die gespecialiseerd is in het kattengebit, omdat er de juiste apparatuur en speciale kennis voor nodig is. Als FORL wordt vermoed, wordt de mondholte van de kat onderzocht op ontstekingen, vergroeiingen, parodontitis, tandsteen of andere veranderingen in de tanden en het tandvlees. Een röntgenfoto van het gebit is absoluut noodzakelijk, omdat dit de enige manier is om de ontbinding van de wortel en het tandbot zichtbaar te maken. Over het algemeen kan een gedetailleerd onderzoek en een röntgenfoto alleen worden uitgevoerd als de kat onder narcose is. In het beste geval moet een dergelijk onderzoek bij elke gebitsrevalidatie worden uitgevoerd om veranderingen in de mondholte in een vroeg stadium op te sporen.

Als de kat lijdt aan FORL, kan de ontbinding van het tandbeen helaas niet worden gestopt of teruggedraaid. De enige mogelijke behandeling is het operatief verwijderen van de tand om het ontstekingsproces te stoppen en de daarmee gepaard gaande pijn te elimineren. Zelfs met minder tanden kan de kat heel goed leven, het belangrijkste is dat de poes pijnvrij is.

Naast FORL zijn er ook andere tandziekten bij katten. Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen aandoeningen van de tanden en aandoeningen van het tandvlees en het parodontium. Vaak zijn echter beide structuren aangetast.

Tandsteen is een van de tandziekten die alleen de tanden aantast. Het wordt veroorzaakt door de ophoping van tandplak, een kleverige laag bestaande uit bacteriën, speeksel en voedselresten. Als tandplak niet regelmatig wordt verwijderd, mineraliseert het en wordt het hard. Er vormt zich dan tandsteen rond de tanden. Tandsteen zelf veroorzaakt echter geen ontsteking in de kattenmond, maar de bacteriën die zich vastzetten op het ruwe tandoppervlak en daarmee het tandvlees irriteren, wél.

De hoeveelheid tandsteen is afhankelijk van de hoeveelheid speeksel, de stand van de tanden en de bacteriële flora in de bek van de kat. Daarom kan er - veroorzaakt door tandsteen - ook een onaangename mondgeur ontstaan bij de kat.

Als het tandvlees gezond is, is het roze, vochtig, glad en glanzend. Afhankelijk van het ras of de vachtkleur kan het tandvlees zelfs donkere vlekken hebben of helemaal donker gepigmenteerd zijn. Als het tandvlees ontstoken is, is dit te herkennen aan de rode rand op de overgang van tand naar tandvlees. Ontsteking van het tandvlees (ook wel gingivitis genoemd) gaat vaak samen met tandsteenvorming. Het tandvlees ziet er rood en gezwollen uit en bloedt gemakkelijk - zelfs als het licht wordt aangeraakt. Vooral de hoek van de kaak en de gehemelteboog zijn vaak aangetast. Maar ook de tong kan vuurrood en dik zijn. Als het slijmvlies van de mond ontstoken is, wordt dit stomatitis genoemd. Beide kunnen door slechte mondhygiëne worden veroorzaakt. Er bestaan echter ook chronische ontstekingen van het tandvlees en het mondslijmvlies, waarvan de precieze oorzaken niet bekend zijn. Vermoedelijk spelen virusziekten, bacteriën, genetische aanleg en auto-immuunziekten hierbij een rol.

Tandvleesproblemen zijn vaak een voorbode van parodontitis, een enorme ontsteking van het hele parodontium dat zelfs kan leiden tot botverlies. In sommige gevallen kan de kat zelfs het hele gebit verliezen. Veel erger dan de infectie van de mondholte zijn de bacteriën en ziektekiemen die de bloedsomloop van het dier binnendringen en schade toebrengen aan de inwendige organen. Als de kiembelasting toeneemt, kan dit levensbedreigend zijn voor de kat, omdat aangetoond is dat dit kan leiden tot ontstekingen van de inwendige organen, zoals het hart, de nieren en de lever, en ook tot stofwisselingsziekten kan leiden.

Ongeacht aan welke tandziekte de kat lijdt, de algemene regel is dat de behandeling van een tandziekte altijd afhangt van de ernst van de aandoening. Bij een professionele gebitsreiniging kan het tandsteen door de dierenarts onder narcose worden verwijderd. Bij bijzonder ernstige tandproblemen kunnen de aangetaste tanden zelfs worden verwijderd om de pijn te verlichten en om infectie te voorkomen. In sommige gevallen schrijft de dierenarts antibiotica en pijnstillers voor. Chronische ziekten zijn meestal niet te genezen en moeten in overleg met de dierenarts permanent worden behandeld om ze onder controle te krijgen en de kat een goede levenskwaliteit te geven. Daarnaast is preventieve bescherming ook essentieel.

Vooral tandvleesontstekingen en tandsteen zijn niet ongewoon bij katten en kunnen vervelende gevolgen hebben voor uw poes, waardoor de levenskwaliteit van de kat beperkt kan worden. Daarom is gerichte gebitsverzorging belangrijk.

Vooral bij binnenkatten moeten eigenaren veel belang hechten aan gebitsverzorging. Natuurlijk dient ook het gebit van buitenkatten regelmatig te worden gecontroleerd. Als de kat de eerste waarschuwingssignalen heeft (slechte adem en toegenomen speekselvorming) die wijzen op gebitsproblemen, moet de kattenbek worden geïnspecteerd. Bruine verkleuringen, vastzittend tandplak of rood tandvlees zijn redenen om naar de dierenarts te gaan.

Een passende voeding speelt een cruciale rol in de gebitsgezondheid van katten. De juiste voeding kan bijdragen aan gezonde tanden en gezond tandvlees bij katten. Goede kattenvoeding bevat veel vlees en weinig koolhydraten. En ook het mijden van suiker is belangrijk, omdat dit onnodig is in de samenstelling van kattenvoer. Zo zorgt u voor een optimale verzorging van uw kat.

Natuurlijk moet de kat altijd voldoende water tot zijn beschikking hebben. Hoe meer de kat drinkt, hoe minder mineralen zich ophopen in het speeksel. In combinatie met tandplak wordt dan tandsteen gevormd dat, afhankelijk van de hoeveelheid, moeilijk te verwijderen is.

In het geval van ernstigere of zelfs langdurige tandproblemen kan het gebit van de kat ook regelmatig worden behandeld met behulp van verschillende middelen. De effectieve reinigende werking van OralClean+Care is gebaseerd op een speciale formule van hoogwaardige citruspitextracten en kruidenoliën. Alle ingrediënten zijn natuurlijk en volledig veilig voor een gezonde kat. Het werkt tegen bacteriën en reinigt het gebit door geleidelijk het tandsteen laagje voor laagje zacht te maken en op te lossen. Tegelijkertijd beschermt OralClean+Care de tanden en voorkomt dat tandplak zich opnieuw vastzet. Het gevoelige tandglazuur blijft hierbij intact. Ook kan onaangename mondgeur aanzienlijk worden verminderd.

Bezoekjes aan de dierenarts maken de preventie compleet. Hierbij moet ook de gezondheid van het gebit worden gecontroleerd. Alleen zo kunnen gebitsproblemen in een vroeg stadium worden opgespoord en behandeld door een deskundige.

Als de kat last heeft van verminderde eetlust, overmatige speekselvorming of rood tandvlees, zijn dit allemaal signalen van gebitsproblemen bij de kat. Daarnaast wassen katten zich niet meer goed en trekken ze zich meer terug.

De bek van een kat bevat veel bacteriën die normaal niet ziekteverwekkend zijn. Totdat ze zich vermenigvuldigen. Als het er steeds meer worden, nestelen ze zich rond de tanden en maken ze een zachte, kleverige tandplak. Als dit niet wordt verwijderd, wordt het hard. Zo kan tandsteen ontstaan. Tandsteen is de oorzaak van de meeste gebitsaandoeningen bij katten.

Om FORL te herkennen, moet u eerst kijken of u tekenen van tandpijn in het algemeen kunt waarnemen. Daarnaast kunnen pijnkreten bij het eten en tandenknarsen of klappertanden symptomen van FORL zijn. Voor de diagnose moet u een röntgenfoto van het gebit laten maken bij de dierenarts.

Als FORL niet op tijd wordt herkend of behandeld, kan een groot deel van het gebit van de kat al zo beschadigd zijn dat het verwijderd moet worden. Dit is echter in het belang van de kat! Want als er een tand of kies overblijft die door FORL is aangetast, veroorzaakt dit pijn bij de kat. Om de pijn te voorkomen, kan het gebeuren dat de kat dan stopt met eten.

FORL is een auto-immuunreactie en daarom niet te genezen. Tanden die door FORL zijn aangetast, moeten volledig bij de kat worden verwijderd om de pijn te verlichten. FORL is niet besmettelijk.